Fosfaatbron

Met fosfaat is het net als met fossiele energie: nog enkele decennia en dan is het op. Dat wil zeggen, er is dan nog net zoveel fosfaat in de wereld als voorheen, want we schieten het niet naar de maan, maar het is niet meer in geconcentreerde vorm beschikbaar. Alle fosfaatmijnen zijn leeg. We hebben het over de hele wereld gesleept als grondstof voor de chemische industrie en vooral als meststof voor de landbouw. Vervolgens is het langs een hele serie kortere en langere routes uiteindelijk diffuus verdwenen in het milieu. Op is op. En dat is niet zo mooi, want fosfaat is essentieel voor voedselproductie. Het wordt de kunst fosfaat zo efficiënt mogelijk in te zetten en vóórdat die vervolgens diffuus in het milieu verdwijnt, te onderscheppen. Fosfaat in mest, GFT, organische reststromen en afvalwater moeten we zien te concentreren en te recyclen (upcyclen, voor de liefhebbers) tot kunstmestvervangers en grondstof voor de industrie. De (melk)veehouderij kan in dit concentratie en terugwinningproces een hoofdrol spelen. Courage en Innovatienetwerk werken gezamenlijk aan dit thema. De sleutel zit in de verbinding van het mestvraagstuk met het energievraagstuk. Mestraffinage en duurzame energieproductie vormen een sterk koppel, zowel technisch als economisch. Maar deze koppeling is technisch eenvoudiger dan beleidsmatig, want mest zit bij LNV en energie bij EZ….
Het wensbeeld is als volgt. Door de diverse organische stromen bij elkaar te brengen en te vergisten winnen we energie. Door vervolgens uit het digestaat de nutriënten te isoleren, wordt de sector producent van fosfaat, kali en stikstof. Die kunnen de kunstmest op de veebedrijven vervangen. Maar, wanneer de stroom co-vergistingsproducten groot genoeg is, kan de veehouderij ook netto-leverancier worden van fosfaat-, kali- en stikstofconcentraten. Nederland zonder kunstmest, lijkt dan het wenkende perspectief. Waarbij de voedselproductie minimaal op peil blijft. De veehouderij van fosfaatput naar fosfaatbron. De geschetste mestraffinage levert verder een verhandelbaar organische stof concentraat op en schoon, loosbaar water. Zie daar: het einde van het mestprobleem. Mest is eindelijk het ‘bruine goud’ geworden dat de minister er altijd al in zag. Waardecreatie als remedie tegen verspilling.
De Nutriëntenterugwinning staat technisch nog in de kinderschoenen. Voor de doorontwikkeling zijn twee zaken essentieel: een krachtig en stabiel duurzaam energiebeleid en erkenning van de concentraten als kunstmest. Beide punten vergen politieke visie, lef en daadkracht. Maar het perspectief is aanlokkelijk: een schoner milieu, besparing op eindige grondstoffen, nieuwe verdienmogelijkheden voor boeren en energieneutralere agrosectoren.

Carel de Vries
Projectmanager Courage